Escapism - No escape

Het wordt steeds drukker op onze aarde, niet alleen omdat de bevolking toeneemt, maar ook omdat we hier in het Westen, dankzij de vooruitgang, allemaal een stuk vermogender, bereikbaarder, kansrijker en ambitieuzer zijn geworden. Wat daardoor echter een stuk minder vanzelfsprekend is geworden, is de mogelijkheid om je even af te sluiten van al die drukte, verplichtingen en inspanningen. Om even de tijd te vinden voor jezelf, om onbezorgd en ongestoord te kunnen ontspannen en genieten of even casual samen te kunnen zijn met je vrienden of familie. Toch hebben we die ontspanning en dat socializen keihard nodig, voor onze gezondheid en persoonlijke ontwikkeling. Daarom verhouden mensen zich sinds de oudheid tot allerlei vormen van escapisme.

Je ziet wereldwijd dat het aanbod en de mogelijkheden tot escapisme, zich de laatste decennia enorm heeft ontwikkeld. Vooral op digitaal gebied zijn de mogelijkheden enorm toegenomen. Ook de behoefte om even te “escapen” bij de mensen zelf, lijkt te zijn gestegen. We lijken haast niet meer instaat om onze smartphone aan de kant te leggen en ons te focussen op het hier en nu. We worden zo opgeslokt door onze escapes, dat we moeite hebben om eraan te kunnen ontsnappen. Sociale media, gamen, streamen, vloggen/bloggen bijna alles wat we vroeger gezamenlijk in de huiskamer deden, is nu een ogenschijnlijk individuele handeling op telefoon of computer geworden. En het is nu tweerichtingsverkeer. Als je even vergeet met je telefoon te spelen, stuurt deze je wel een herinnering. Je kunt stellen dat de manier waarop we vandaag de dag ontspanning zoeken enorm is veranderd in de afgelopen 40 jaar.

Het woord escapisme wordt vaak in een negatief daglicht gezet, omdat excessen ook wel hebben geleid tot problemen en overlast, maar escapisme wordt ook omschreven als de zoektocht naar de ultieme vrijheid. Het probleem zit hem dan vaak ook niet zozeer in de vorm, maar eerder in de mate waarin we ons toestaan onszelf te verliezen in escapisme. Echter is het wel belangrijk dat eenieder de ruimte krijgt voor zichzelf, om tot op zekere hoogte in diens behoefte aan escapisme te kunnen voorzien.

Maar wat als je in een krimp regio woont, waar de samenstelling van de bevolking uit balans is door vergrijzing en gebrek aan economische en educatieve mogelijkheden. Waar een groot deel van de lokale economie het moet hebben van de meestal seizoensgebonden handel in escapisme zoals toerisme. Wat doet dat met een samenleving? En wat als ook dat wegvalt zoals dat in Terneuzen is gebeurd? Of de doelgroep veranderd zoals in Renesse is gebeurd?

Beeldend kunstenaar Nanda Raemansky heeft artistiek onderzoek gedaan naar het escapisme in Zeeland, waarbij ze zowel de ontwikkelingen rond de voormalige drugsstad Terneuzen, als het toeristische eiland Schouwen-Duiveland onder de loep heeft genomen.